Wymiary i składniki satysfakcji z pracy w świetle wybranych koncepcji oraz perspektyw badawczych
DOI:
https://doi.org/10.29015/cerem.271Słowa kluczowe:
satysfakcja z pracy, perspektywa koncepcyjna, perspektywa badawcza, składniki satysfakcji z pracy, wymiary satysfakcji z pracyAbstrakt
Streszczenie
Artykuł zawiera przegląd wybranych perspektyw koncepcyjnych i badawczych kategorii „satysfakcja z pracy” sporządzony na bazie dorobku teoretycznego i praktycznego wypracowanego w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat. Na tej podstawie wskazano różne sposoby rozumienia satysfakcji z pracy w kontekście możliwości badawczych i diagnostycznych, koncentrując się na trzech najbardziej obszernych i najczęściej przywoływanych w literaturze ujęciach: poznawczym, emocjonalnym i procesowym. Następnie pogrupowano potencjalne składniki satysfakcji poprzez przypisanie ich do odpowiadających im wymiarów, tworząc w ten sposób zestawienie modułowe, które umożliwia elastyczny dobór składników satysfakcji z pracy. Przedstawione przez autora propozycje mają charakter otwarty, umowny i stwarzają możliwości elastycznego ich doboru dopasowanego do konkretnego problemu badawczego.
Cel
Kształtowanie satysfakcji z pracy nie może sprowadzać się tylko do ogólnych rozważań, ale wymaga również pewnych skonkretyzowanych ustaleń o charakterze teoretycznym i praktycznym, a wyjścia jest tutaj dookreślenie i pełniejsze rozumienie samej kategorii „satysfakcji z pracy” która ewaluowała w czasie ostatnich kilkudziesięciu lat i w zależności od koncepcji, badacze naukowi kładli nacisk na odmienne aspekty związane z tym pojęciem. Celem niniejszej publikacji jest wskazanie możliwych sposobów rozumienia i kierunków oddziaływania „satysfakcji z pracy” wraz ze wskazaniem możliwych obszarów badawczych oraz, docelowo, próba egzemplifikacji jej potencjalnych wymiarów oraz składników, a także systematyzacji tych ostatnich w ujęciu historycznym i według podstawowych obszarów badawczych.
Metoda badawcza
Przegląd wybranych perspektyw koncepcyjnych i badawczych kategorii „satysfakcja z pracy” sporządzony został na bazie metody analizy literaturowej dorobku teoretycznego i praktycznego wypracowanego w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat. Przedłożenie proponowanego przez autora wstępnego, wielowymiarowego konstruktu satysfakcji z pracy poprzedzone zostało przeglądem różnych sposobów rozumienia satysfakcji z pracy sporządzonych na bazie dorobku naukowego wypracowanego w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat obejmującego zarówno publikacje naukowe jak i narzędzia sprawdzone i zweryfikowane w praktyce. Na tej podstawie wskazano różne sposoby rozumienia satysfakcji z pracy w kontekście możliwości badawczych i diagnostycznych, koncentrując się na trzech najbardziej obszernych i najczęściej przywoływanych w literaturze ujęciach: poznawczym, emocjonalnym i procesowym. Następnie pogrupowano potencjalne składniki satysfakcji poprzez przypisanie ich do odpowiadających im wymiarów.
Wnioski
Konstrukt satysfakcji z pracy okazał się być zjawiskiem rozbudowanym obejmującym 64 składniki przyporządkowane do odpowiadających im 17 wymiarów
Oryginalność / wartość artykułu, wkład w rozwoju nauki
Pogrupowano potencjalne składniki satysfakcji poprzez przypisanie ich do odpowiadających im wymiarów, tworząc w ten sposób zestawienie modułowe, które umożliwia elastyczny dobór parametrów badawczych satysfakcji z pracy w badaniach naukowych i przy próbach pomiaru satysfakcji z pracy.
Implikacje badań (jeśli dotyczy)
Zaproponowany układ prezentacji konstruktu satysfakcji z pracy może stanowić bazę dla naukowców zainteresowanych sposobami postrzegania samej satysfakcji z pracy jak i jej wymiarów i składowych w okresie kilkudziesięciu lat. Przedłożony przez autora wstępny, teoretyczny konstrukt satysfakcji pracy złożony z 64 i 17 wymiarów może posłużyć jako obiekt badań psychometrycznych ukierunkowanych na wypracowanie i zwalidowanie narzędzia do pomiaru satysfakcji z pracy oraz następnie do przeprowadzenia badań empirycznych w różnych przekrojach badawczych.
Ograniczenia badań (jeśli dotyczy)
Przedstawione przez autora propozycje mają charakter otwarty, umowny i wymagają szeregu badań empirycznych i psychometrycznych.
Bibliografia
Antoniak E., Jaros R. (2005), Zadowolenie z pracy, [w:] Skuteczniej, sprawniej, z większą satysfakcją. Nieco psychologii dla studentów marketingu i zarządzania, red. L. Golińska, Łódź,Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Kupieckiej.
Antoniak E., Zalewska A. (2003), Dwa światy – emocjonalne i poznawcze oceny jakości życia i ich uwarunkowania u osób o wysokiej i niskiej reaktywności, Warszawa, Wydawnictwo Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej ACADEMICA.
Arnold A., Mahler P. (2010), Effects of Different Forms of Job Satisfaction and Job Dissatisfaction on Commitment and Intention to Quit, „Diskussionspapier” Nr. 15, Universitas Turicensis.
Bajcar B., Borkowska A., Czerw A., Gąsiorowska A. (2011), Satysfakcja z pracy w zawodach z misją społeczną. Psychologiczne uwarunkowania, Gdańsk, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Bańka A. (2002), Psychologia organizacji, [w:] Psychologia. Podręcznik akademicki, red. J. Strelau, t. 3, Gdańsk, GWP.
Birnstihl E.A., Rockwell, S.K. (1989), The influence of job dimensions on satisfaction and performance of Extension educators. Unpublished manuscript, Lincoln, NE, University of Nebraska-Lincoln.
Bruggemann A. (1974), Zur Unterscheidung verschiedener Formen der Arbeitszufriedenheit, [in:] Arbeit und Leistung, 28.
Büssing A. (1991), Struktur und Dynamik von Arbeitszufriedenheit. Konzeptuelle und methodische Überlegungen zu einer Untersuchung verschiedener Formen von Arbeitszufriedenheit, [in:], Arbeitszufriedenheit, ed. L. Fischer, Göttingen, Hogrefe.
Büssing A., Bissels T. (1998), Different Forms of Work Satisfaction. Concept and Qualitative Research, „European Psychologist” 3.
Büssing A., Bissels T., Fuchs V., Perrar K.M. (1999), A Dynamic Model of Work Satisfaction. Qualitative Approaches, „Human Relations”, 52(8).
Carlson R.E., Dawis R.V., England G.W., Lofquist L.H. (1962), The Measurement of Employment Satisfaction, Industrial Relations Center, Bulletin 35, University of Minnesota.
Cellucci A.J., DeVries D.L. (1978), Measuring Managerial Satisfaction, A Manual for the MJSQ Technikal Report II, Center of Creative Leadership.
Cooper C.L., Rout U., Faragher B. (1989), Mental health, job satisfaction, and job stress among general practitioners, British Medical Jorunal 298.
Cranny C.J., Smith P.C., Stone E.F. (1992), Job satisfaction. How people feel about their jobs and how it affects their performanc, New York, Lexington.
Czapińska M., Wójcik M. (2008), Zmiany klimatu, „Personel i Zarządzanie” nr 12.
Czarnota-Bojarska J. (2004), Trzy podejścia do problemu dopasowania człowiek–organizacja, „Psychologia. Edukacja i Społeczeństwo” nr 1 (1), Uniwersytet Warszawski.
Davis D.L., Vitell S.J. (1990), The relationship between ethics and job satisfaction. An empirical investigation, „Journal of Business Ethics” 9(6).
Dunham R. B., Herman J. B. (1975), Development of a female faces scale for measuring job satisfaction, „Journal of Applied Psychology” 60.
Essen E. Job Satisfaction Pool. (2002), Society for Human Resources, Management.
Fisher C.D. (1998) Mood and emotions while working – missing pieces of job satisfaction, School of Business Discussion Papers, Paper 64
Gamon, J. A., Cassina, E. H. (1989) Levels of job satisfaction of Illinois cooperative Extension personnel. Unpublished manuscript, Iowa state University, Dept. of Agricultural Education and Studies.
Gellis Z.D., Kim J., Hwang S.C. (2004) New York State Case Manager Survey: Urban and Rural Differences in Job Activities, Job Stress, and Job Satisfaction, The Journal of Behavioral Health Services & Research 31
Gray R. (2007) A climate of Succes. Creating the right organizational climate for high performance, Oxford
Gruszczyńska – Malec G. (1998) Klucz do motywacji pracowników, Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstwa, nr 10
Hackman, J. R., Oldham, G. R. (1975) Development of the Job Diagnostic Survey. Journal of Applied Psychology, 60
Herzberg, F., Mausner, B., Snyderman, B. B. (1959) The motivation to work. New York: John Wiley & Sons
Highhouse S., Becker A.S. (1993) Facet measures and global job satisfaction, Journal of Business and psychology, Volume 8, No. 1
Jachnis A. (2008) Psychologia organizacji. Kluczowe zagadnienia. Wydawnictwo Difin.
Kaczkowska – Serafińska M. (2011) Dlaczego przedsiębiorcy powinni dbać o satysfakcję z pracy swoich pracowników? Satysfakcja z pracy – cz. 1., miesięcznik „Postera”, Nr 10 (23)
Kaczkowska – Serafińska M. (2011) Kluczowe czynniki wpływające na satysfakcję z pracy, Satysfakcja z pracy – cz. 2., miesięcznik „Postera”, Nr 11 (24)
Kamińska J. (2007) Motywowanie pracowników biblioteki a koncepcja marketingu wewnętrznego. Zarządzanie i Marketing, Zeszyt Nr 1.
Kasprzak E. (2012) Zadowolenie z życia jako kategoria emocjonalna i poznawcza, Polskie Forum Psychologiczne, tom 17, nr 1
Kuczkiewicz M., Motyl P., Sielicka M. (2006) Lepsze wyniki poprzez poprawę klimatu organizacyjnego, „Harvard Business Review, vol. 1, nr 11
Kunecka D., Kamińska M., Karakiewicz B. (2007) Analiza czynników wpływających na zadowolenie z wykonywanej pracy w grupie zawodowej pielęgniarek. Badanie wstępne, czasopismo „Problemy pielęgniarstwa” 2007, tom 15, zeszyt nr 2
Kunin, T. (1955), The construction of a new type of attitude measure. Personnel Psychology, No. 8
Leder-Niewola B., Waliszewska G. (2010), Związek między skuteczną komunikacją w bibliotece naukowej, a satysfakcją pracowników w świetle badań ankietowych. Marketing wewnętrzny Biblioteki Uniwersytetu Łódzkiego., Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
Litwin G.H., Stringer R.A. (1968) Motivation and organisational climate, Harvard University Press
Locke, E. A. (1976) The nature and causes of job satisfaction. [w:] M. D. Dunnette (Ed.), Handbook of Industrial and Organizational Psychology
Luthans, F. (1998), Organisational behavior, (8th ed.), McGraw-Hill.
Motyl P (2003)., Monitoring satysfakcji, Personel nr 7.
Mrówka R. (2010), Wykorzystanie badań satysfakcji pracowników w zarządzaniu przedsiębiorstwem, [w:] red. Aluchna, M., Współczesne wyzwania dla przedsiębiorstw.
Naval B; Deepak S (2004), Sectorial Comparison of Factors Influencing Job Satisfaction in Indian Banking Sector, Singapore Management Review; Academic Journal, 2nd Half, Vol. 26.
Neuberger O., Allerbeck M. (1978), Messung und Analyse von Arbeitszufriedenheit. Erfahrungen mit dem „Arbeitsbeschreibungsbogen (ABB)“. Bern
Nowotarska-Romaniak B. (2009), Atmosfera w pracy jako istotny element marketingu wewnętrznego firm ubezpieczeniowych, Wiadomości Ubezpieczeniowe No. 3
Padilla-Velez, D. (1993), Job satisfaction of vocational teachers in Puerto Rico. Unpublished doctoral dissertation, The Ohio State University
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Autor przenosi nieodpłatnie na Wyższą Szkołę Bankową we Wrocławiu , bez ograniczeń terytorialnych, majątkowe prawa autorskie do tego utworu w rozumieniu ustawy z dnia 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych ( Dz.U. 1994, Nr 24, poz. 83 ze zm. )na zasadzie wyłączności, tj. prawo do:
a) wyłącznego używania i wykorzystania utworu w dowolnej działalności przez Wyższą Szkołę Bankową we Wrocławiu, w szczególności w działalność Biblioteki Cyfrowej uruchomionej przez Wyższą Szkołę Bankową we Wrocławiu
b) wytwarzania, utrwalania i zwielokrotniania egzemplarzy utworów wszelkimi technikami, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową, w szczególności ich zwielokrotniania poprzez dokonywanie zapisów na płytach typu CD,
c) zamieszczenia wybranych fragmentów utworu w celach promocyjnych w publikacjach, materiałach promocyjnych, w sieci Internet oraz sieciach wewnętrznych typu Intranet Wyższej Szkoły Bankowej we Wrocławiu,
d) wprowadzania utworu do pamięci komputera Wyższej Szkoły Bankowej we Wrocławiu,
e) kopiowania i powielania utworu w technologiach fotomechanicznych lub innych znanych w dniu zawarcia umowy (fotokopie, kserokopie itp.),
f) przetworzenia dzieła na formę elektroniczną i nieograniczonego rozpowszechniania w sieci Internet.
