Wybrane czynniki kształtujące decyzje podejmowane w warunkach ryzyka
DOI:
https://doi.org/10.29015/cerem.195Słowa kluczowe:
preferencje, użyteczność, teoria oczekiwanej użyteczności, prawdopodobieństwo, teoria perspektywy, podejmowanie decyzji, podejmowanie ryzykaAbstrakt
Przy podejmowaniu decyzji o dobrowolnym ubezpieczeniu lub o udziale w loterii, ludzie powinni wziąć pod uwagę możliwe stany natury i prawdopodobieństwo ich wystąpienia. Ekonomia klasyczna zakłada, że decyzje osób podejmujących decyzje w warunkach ryzyka są zgodne z teorią użyteczności. Jednak teorie oparte na zachowaniach ludzi (w szczególności teoria perspektywy) mówią, że proces podejmowania decyzji wiąże się anomaliami wynikającymi z postrzegania rzeczywistości, np efekt znaku, efekt orzeszków ziemnych i innych. Badanie ma na celu sprawdzenie wpływu wybranych czynników na decyzje podejmowane przez ludzi w warunkach zysków i strat. Cel ten został osiągnięty przy pomocy przeprowadzanych kolejnych eksperymentów. Wpływ czynników takich jak kwoty wygranej/przegranej, prawdopodobieństwo wygranej/przegranej na podejmowane decyzje weryfikowano na próbie ponad 600 osób. Wyniki wskazują, że założenia przyjęte w ekonomii klasycznej nie zawsze są spełnione. W przeprowadzonych eksperymentach stosunek do ryzyka zmieniał się w zależności od wysokości zakładu (przy niższych wartościach zakładów występowała tendencja do działań bezpiecznych), prawdopodobieństwa wygranej, punktu odniesienia oraz tego czy wyniki gier były przedstawione jako zyski lub straty.Bibliografia
Allais M. (1954) Le Comportement de l ’Homme Rationnel devant le Risque: Critique des Postulats et Axiomes de l ’Ecole Americaine” Econometrica, 21, (1953), pp. 503-546
Bernoulli D. (1954) Exposition of a New Theory on the Measurement of Risk, Econometrica, Vol. 22, No. 1, pp. 23-36
Bilgin B. (2012) Losses loom more likely than gains: Propensity to imagine losses increases their subjective probability; Organizational Behavior and Human Decision Processes, 118, pp. 203–215
Cieślak A. (2003) Behawioralna ekonomia finansowa. Modyfikacja paradygmatów funkcjonujących w nowoczesnej teorii finansów, Materiały i studia, zeszyt nr 165, NBP, s.45, 76
Dohmen T. (2005) Individual risk attitudes: new evidence from a large, representative, experimentally-validated survey, IZA Discussion Papers, No. 1730.
Donkers B., Melenberg B., Soest A.V. (2001) Estimating Risk Attitudes Using Lotteries: A Large Sample Approach, Journal of Risk and Uncertainty, 22(2), pp.165–195.
Druckman J. N., Kam C. D. (2011) Students as Experimental Participants: A Defense of the ‘Narrow Data Base’ [in:] Handbook of Experimental Political Science, eds. Druckman J. N., Green D. P., Kuklinski J. H., Lupia A., New York: Cambridge University Press, 2011, pp. 41-57.
Gonzalez R., Wu G.(1999) On the shape of probability weighting function, Cognitive Psychology, 38, pp. 129– 166.
Hoffmann A. O. I., Henry S. F., Kalogeras N. (2013) Aspirations as reference points: an experimental investigation of risk behavior over time: Theory and Decision, August, Volume 75, Issue 2, pp. 193-210.
Hogarth R., Einhorn H. (1990) Venture Theory: A model of decision weights: Management Science, 36(7), pp. 780–803.
Isen A., Patrick R. (1983) The effect of positive feelings on risk taking: When the chips are down: Organizational Behavior and Human Performance, 31(2), pp. 194 – 202.
Kahneman D., Tversky A. (1974) Judgement under uncertainty: Heuristics and biases: Science, 185, pp. 1124 – 1130.
Kahneman D., Tversky A. (1979) Prospect theory: An analysis of decision under risk: Econometrica, 47, pp. 263 – 292.
Kühberger A., Schulte-Mecklenbeck M., Perner J. (1999) The Effects of Framing, Reflection, Probability, and Payoff on Risk Preference in Choice Tasks: Organizational Behavior and Human Decision Processes, 78(3), pp. 204 – 231.
Landers J. (2008) The effects of imagined and experienced regret on risk avoidance in a gambling task: Proquest, Umi Dissertation Publishing.
Machina M.J. (1987) Choice Under Uncertainty: Problems Solved and Unsolved: The Journal of Economic Perspectives, Vol. 1 (1), pp. 121-154.
Markowitz H. (1952) The Utility of Wealth, Journal of Political Economy, 60, pp. 151–156.
Mitchell S.H., Wilson V.B. (2010) The subjective value of delayed and probabilistic outcomes: Outcome size matters for gains but not for losses, Behavioural Processes, 83(1), pp. 36 – 40.
Nordgren L.F., Pligt van der J., Harreveld van F. (2007) Unpacking Perceived Control in Risk Perception: The Mediating Role of Anticipated Regret: Journal of Behavioral Decision Making, 20 (5), pp. 533–544.
Pabst S., Schoofs D., Pawlikowski M., Brand M., Wolf O.T. (2013) Paradoxical effects of stress and an executive task on decisions under risk: Behavioral Neuroscience, 127(3), pp. 369-79.
Pachur T., Kellen D. (2013) Modeling Gain-Loss Asymmetries in Risky Choice: The Critical Role of Probability Weighting, [in:] Knauff M., Pauen M., Sebanz N., Wachsmuth I. (Eds.), Proceedings of the 35th Annual Conference of the Cognitive Science Society, pp. 3205-3210, Austin, TX: Cognitive Science Society.
Rock D. (2008) SCARF: a brain-based model for collaborating with and influencing others: NeuroLeadership Journal, Vol. 1(1), pp. 1- 9.
Simon H. (1957) Models of Man, Wiley, New York
Sokołowska J., “Risk Perception and Acceptance—One Process or Two?The Impact of Aspirations on Perceived Risk and Preferences”, Experimental Psychology 2006; Vol. 53(4), pp. 247–259.
Sokołowska J., Ducal K., Chlebowska K. (2012) Aspiracje a ocena ryzyka i wybór: Decyzja, 17, pp. 65 – 85.
Stigler G.J. (1950) The Development of Utility Theory: Journal of Political Economy, Vol. 58(4), pp. 307 - 327.
Von Neumann J., Morgenstern O. (1944) Theory of games and economic behavior: Princeton N.J.: Princeton University Press.
Yuen K.S.L., Lee T.M.C. (2003) Could mood state affect risk-taking decisions?: Journal of Affective Disorders 75, pp. 11–18.
Pobrania
Numer
Dział
Licencja
Autor przenosi nieodpłatnie na Wyższą Szkołę Bankową we Wrocławiu , bez ograniczeń terytorialnych, majątkowe prawa autorskie do tego utworu w rozumieniu ustawy z dnia 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych ( Dz.U. 1994, Nr 24, poz. 83 ze zm. )na zasadzie wyłączności, tj. prawo do:
a) wyłącznego używania i wykorzystania utworu w dowolnej działalności przez Wyższą Szkołę Bankową we Wrocławiu, w szczególności w działalność Biblioteki Cyfrowej uruchomionej przez Wyższą Szkołę Bankową we Wrocławiu
b) wytwarzania, utrwalania i zwielokrotniania egzemplarzy utworów wszelkimi technikami, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową, w szczególności ich zwielokrotniania poprzez dokonywanie zapisów na płytach typu CD,
c) zamieszczenia wybranych fragmentów utworu w celach promocyjnych w publikacjach, materiałach promocyjnych, w sieci Internet oraz sieciach wewnętrznych typu Intranet Wyższej Szkoły Bankowej we Wrocławiu,
d) wprowadzania utworu do pamięci komputera Wyższej Szkoły Bankowej we Wrocławiu,
e) kopiowania i powielania utworu w technologiach fotomechanicznych lub innych znanych w dniu zawarcia umowy (fotokopie, kserokopie itp.),
f) przetworzenia dzieła na formę elektroniczną i nieograniczonego rozpowszechniania w sieci Internet.
